પંજાબની ઝાંખી 26મી જાન્યુઆરીની પરેડમાં નહીં દેખાય, કેન્દ્ર સરકારે જણાવ્યું કારણ

દર વર્ષે પ્રજાસત્તાક દિને દિલ્હીના કર્તવ્ય પથ પર ઝાંખીઓ કાઢવામાં આવે છે, જેમાં રાજ્યોમાંથી આવતી ઝાંખીઓ થીમના આધારે પસંદ કરવામાં આવે છે. આ વખતે પ્રજાસત્તાક દિન નિમિત્તે યોજાનારી પરેડમાંથી પંજાબની ઝાંખીને બાકાત રખાયા બાદ CM ભગવંત માને કેન્દ્ર પર ભેદભાવનો આરોપ લગાવ્યો અને દાવો કર્યો કે, પંજાબ અને દિલ્હી બંને રાજ્યોની ઝાંખીને બાકાત રાખવામાં આવી છે.

સૂત્રોનું કહેવું છે કે, સંરક્ષણ મંત્રાલયે પંજાબના CMના આરોપોને નકારી કાઢ્યા છે અને માહિતી આપી છે કે પંજાબ અને દિલ્હીએ ભારત સરકાર સાથે એક MOU પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સંરક્ષણ મંત્રાલયને 26 જાન્યુઆરી, 2024થી શરૂ કરીને ત્રણ વર્ષ માટે સામેલ કરવામાં આવશે. દિલ્હી અથવા પંજાબમાં RDCમાં રાજ્યની ઝાંખી પ્રદર્શિત કરવા સંમત થયા. સૂત્રોએ એમ પણ કહ્યું કે આ વર્ષે પંજાબની ઝાંખી પસંદ કરવામાં આવી ન હોવાના આક્ષેપો પાયાવિહોણા છે.

સૂત્રોએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લા કેટલાક વર્ષો દરમિયાન, પંજાબની ઝાંખીને વર્ષ 2017 થી 2022 (છેલ્લા 8 વર્ષમાં 6 વખત) અને પશ્ચિમ બંગાળની ઝાંખીને વર્ષ 2016, 2017, 2019, 2021, 2023 માટે નિષ્ણાત સમિતિ દ્વારા આ જ પ્રક્રિયાથી પ્રજાસત્તાક દિવસની પરેડ માટે શોર્ટલિસ્ટ કરવામાં આવી છે.

સંરક્ષણ મંત્રાલયના સૂત્રોનું કહેવું છે કે, પ્રજાસત્તાક દિવસની પરેડમાં ભાગ લેવા માટે ઝાંખીઓની પસંદગી એક એવી પ્રણાલી હેઠળ કરવામાં આવે છે, જ્યાં નિષ્ણાત સમિતિની બેઠક પછી વિવિધ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા મોકલવામાં આવેલી ઝાંખીને પરેડમાં સામેલ કરવા માટે પસંદ કરવામાં આવે છે. આ પછી, સંરક્ષણ મંત્રાલય તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગો પાસેથી ઝાંખી માટે દરખાસ્તો આમંત્રિત કરે છે.

પરેડની પસંદગી કરતી નિષ્ણાત સમિતિમાં કલા, સંસ્કૃતિ, ચિત્ર, શિલ્પ, સંગીત, આર્કિટેક્ચર વગેરે ક્ષેત્રોમાં કામ કરી ચૂકેલા પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિઓનો સમાવેશ થાય છે, જેઓ ઝાખીઓને પરેડમાં સમાવેશ કરતા પહેલા તે ઝાંખીની થીમ, ડિઝાઇન, ખ્યાલ અને તેની પાડનારી અસરોનું મૂલ્યાંકન કરે છે.

પરેડ માટે મર્યાદિત સ્લોટ્સ વિશે માહિતી આપતાં, એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે, પરેડમાં ભાગ લેવા ઇચ્છુક 30 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાંથી માત્ર 15-16 જ પ્રજાસત્તાક દિવસની પરેડ 2024 માટે પસંદ કરવામાં આવશે. બાકીનાને બહાર ફેંકી દેવામાં આવે છે. પંજાબની ઝાંખી છેલ્લાં 8 વર્ષમાં છ વખત ગણતંત્ર દિવસ માટે પસંદ કરવામાં આવી છે, જ્યારે તે જ સમયગાળા દરમિયાન, પશ્ચિમ બંગાળની ઝાંખીને 5 વખત શોર્ટલિસ્ટ કરવામાં આવી છે, જે યોગ્ય પ્રક્રિયા છે.

રાજ્યો દ્વારા લગાવવામાં આવેલા આક્ષેપોથી બચવા માટે, ભારત સરકાર તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને આવરી લેતો 3-વર્ષનો કાર્યક્રમ વિકસાવી રહી છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય રાજ્યોને તેમની ઝાંખીઓ પ્રદર્શિત કરવા માટે તે જ પ્રકારનો અવસર પ્રદાન કરવાનો છે. આ સંદર્ભમાં પંજાબ અને પશ્ચિમ બંગાળના આક્ષેપો અને ટીકા પાયાવિહોણા છે.

રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો સાથે હસ્તાક્ષર કરાયેલા MOU મુજબ, પ્રજાસત્તાક દિવસની પરેડ માટે પસંદ ન કરાયેલા રાજ્યોને 23-31 જાન્યુઆરી, 2024 દરમિયાન લાલ કિલ્લા ખાતે ભારત પર્વમાં તેમની ઝાંખી પ્રદર્શિત કરવા આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે.