મોદી સરકારે સંસદમાં રજૂ કરાયેલા રાષ્ટ્રીય રમતગમત વહીવટ બિલ 2025માં સુધારો કર્યો છે. આ સુધારા પછી, ભારતીય ક્રિકેટ કંટ્રોલ બોર્ડ (BCCI) માહિતી અધિકાર કાયદા (RTI)થી બહાર રહેશે. આ માટે, કેન્દ્રીય રમતગમત મંત્રાલયે RTI કાયદાની એક જોગવાઈનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. આ મુજબ, ફક્ત સરકારના ભંડોળ દ્વારા સંચાલિત સંસ્થાઓને જાહેર સત્તાધિકારી ગણવામાં આવશે.
જ્યારે 23 જુલાઈના રોજ સંસદમાં બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે તેની કલમ 15 (2)માં જોગવાઈ હતી. તે સુનિશ્ચિત કરે છે કે, રાષ્ટ્રીય રમતગમત બિલ દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત તમામ રમતગમત સંસ્થાઓને માહિતી અધિકાર કાયદા 2005 હેઠળ જાહેર સત્તાધિકારી ગણવામાં આવશે. જો કે, મીડિયા સૂત્રો દ્વારા પ્રાપ્ત થતી માહિતી અનુસાર જાણવા મળ્યું છે કે, સુધારા દ્વારા આ કલમ બિલમાંથી દૂર કરવામાં આવી છે.
આ કલમમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, 'એક માન્યતા પ્રાપ્ત રમતગમત સંગઠનને માહિતી અધિકાર કાયદા 2005 હેઠળ તેના કાર્ય, ફરજ અને આ કાયદા હેઠળ સત્તાઓના ઉપયોગના સંબંધમાં જાહેર સત્તાધિકારી ગણવામાં આવશે.' આ જોગવાઈ સાથે, દરેક રાષ્ટ્રીય રમતગમત મહાસંઘ (NSF) RTI કાયદાના કાર્યક્ષેત્ર હેઠળ આવી ગયું હોત. BCCIએ હંમેશા આ કાયદાના કાર્યક્ષેત્ર હેઠળ આવવાનો વિરોધ કર્યો છે. બોર્ડ દલીલ કરે છે કે, તે અન્ય રમતગમત સંચાલક સંસ્થાઓની જેમ સરકારી ભંડોળ પર આધારિત નથી.
RTI કાયદો 'જાહેર સત્તા'ને સંસદ અથવા રાજ્ય વિધાનસભા દ્વારા બનાવેલા કાયદા દ્વારા રચાયેલી કોઈપણ સંસ્થા અથવા એકમ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરે છે. તેમાં સરકારની માલિકીની, નિયંત્રિત અથવા નોંધપાત્ર રીતે ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવતી સંસ્થાઓનો સમાવેશ થાય છે. આ કિસ્સામાં મુખ્ય શબ્દ 'નોંધપાત્ર રીતે ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવ્યું છે'. સુધારામાં એક નવો વિભાગ ઉમેરવામાં આવ્યો છે. તે કહે છે, 'પેટા-કલમ (1) હેઠળ કેન્દ્ર અથવા રાજ્ય સરકાર પાસેથી અનુદાન અથવા અન્ય કોઈપણ નાણાકીય સહાય મેળવતી માન્યતા પ્રાપ્ત રમતગમત સંસ્થાને માહિતી અધિકાર અધિનિયમ, 2005 હેઠળ જાહેર સત્તા માનવામાં આવશે.'
આ ફેરફાર પછી, તમામ NSF RTI કાયદા હેઠળ આવશે, પરંતુ તેમને ફક્ત સરકારી સહાય અને અન્ય નાણાકીય સહાય સંબંધિત પ્રશ્નોના જવાબ આપવા પડશે. અગાઉ, NSFની પસંદગી સહિત કાર્ય અને સત્તાઓ પર પ્રશ્નોની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. રમત મંત્રાલયના એક સૂત્રએ મીડિયા સૂત્રને જણાવ્યું હતું કે, 'આ સુધારાથી ખાતરી થશે કે આપણે RTI કાયદાનું ઉલ્લંઘન ન કરીએ. આ સુધારા સાથે, અમે જાહેર સત્તાને સરકારી ભંડોળ અને સહાય પર આધારિત સંસ્થા તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરી છે. અમે બિલમાંથી તે અસ્પષ્ટતા દૂર કરી છે, જે તેને અમલમાં મૂકવાથી અથવા કોર્ટમાં પડકારવાથી અટકાવી શકતી હતી.'
BCCIને આ બિલ હેઠળ આવરી લેવામાં આવશે અને જો તેને કોઈપણ પ્રકારની સરકારી સહાય મળે છે કે નહીં તે અંગે પ્રશ્ન ઉઠાવી શકાય છે. સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે, 'BCCI હજુ પણ બિલ હેઠળ આવરી લેવામાં આવશે અને તેણે એક નૈતિકતા આયોગ, એક ખેલાડીઓની સમિતિ બનાવવી પડશે અને રમત નીતિ લાગુ કરવી પડશે. BCCIને કોઈપણ પ્રકારની સરકારી સહાય, જેમાં માળખાગત સુવિધાનો પણ સમાવેશ થાય છે, તેના ઉપયોગ અંગે પ્રશ્ન ઉઠાવી શકાય છે.'
બિલમાં બીજો મહત્વપૂર્ણ સુધારો એ છે કે, તેમાં NSFની માન્યતા માટેના માપદંડ તરીકે સોસાયટી રજિસ્ટ્રેશન એક્ટનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આ BCCIને પણ બિલના કાર્યક્ષેત્રમાં લાવશે, કારણ કે તે તમિલનાડુ સોસાયટી રજિસ્ટ્રેશન એક્ટ 1975 હેઠળ નોંધાયેલ છે.
2016માં, સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા નિયુક્ત લોઢા સમિતિ, જે ક્રિકેટ સુધારાઓની તપાસ કરી રહી હતી, તેણે BCCIને RTI કાયદાના કાર્યક્ષેત્રમાં લાવવાની ભલામણ કરી હતી. આ ભલામણને ધ્યાનમાં રાખીને, સુપ્રીમ કોર્ટે જુલાઈ 2016માં આ ચોક્કસ મુદ્દાને કાયદા પંચને મોકલ્યો. 2018માં તેના 275મા અહેવાલમાં, કાયદા પંચે BCCIને RTI કાયદાના દાયરામાં લાવવાની પણ ભલામણ કરી હતી.
1.jpg)
15.jpg)
