Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

ધણીની નિંદા!

Published On 26 Feb 2018 19:20:52

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

ભાલ પંથકના બોરુ ગામના ગઢમાં છાનામાના વાવડ મળ્યા કે ભડલીની કાઠિયાણીઓ સમાણું દેવીને દર્શને આવી છે. ભારોજી ઠાકોરે આનંદમાં આવી જઈને પૂછ્યું: "એલા! કોના ઘરનાં?" "બાપુ! ભેાજ ખાચરનાં પડનાં જ ઘરવાળાં." મૂછો ઉપર હાથ દઈને વાઘેલા રાજા બેઠો થઈ ગયો....

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

રાઠોડ ધાધલ

Published On 22 Feb 2018 15:37:33

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

સોરઠમાં મેાટી મેાટી લડાઈઓનો જુગ આથમી ગયેા હતેા. ભાવેણાનો બંકો રાજા આતાભાઈ, જેતપુરનો કાળઝાળ કાઠી રાજા દેવો વાળો, નગરની બાદશાહી બાંધનાર મેરુ ખવાસ અને ગોંડળના ડંકા વગાડનાર ભા'કુંભો એવા કંઈક મહારથીઓએ પોતપોતાનાં રાજની જમાવટ કરીને મસાણમાં સોડ તાણી લીધી હતી....

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

મહેમાની

Published On 19 Feb 2018 19:48:08

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

ભડલીની ઊભી બજાર વીંધીને ઘોડેસવાર ચાલ્યો જાય છે. એના ભાલાના ફળામાં જુવારનો એક રોટલો અને ડુંગળીનો એક દડો પરોવેલાં છે. અસવારના હોઠ મરક મરક થાય છે. ચોરે બેઠેલો કાઠી ડાયરો આ કૌતક જોઈ રહ્યો. બધાનાં મેાં કાળાંમશ થઈ ગયાં. સહુને...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

આઈ!

Published On 15 Feb 2018 18:52:14

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

ભડલી ગામના ભાણ ખાચરે પાકી અવસ્થાએ નવું ઘર કર્યું . સોળ વરસનાં આઈ કમરીબાઈએ જ્યારે ભડલીના દરબારગઢમાં પોતાની કંકુવરણી પગલી મૂકી ત્યારે એનું જોબન લહેરે જતું હતું. એને શું ખબર કે આપો ભાણ સાઠ વરસના ખેાખરધજ હશે? માહ્યરે બેસતી વખતે...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

દુશ્મન

Published On 12 Feb 2018 19:53:26

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

મોતી જેવાં નિર્મળ પાણી નદીમાં ખળખળતાં હતાં અને નદીને કાંઠે શંકરનું મંદિર હતું. એક દિવસ સૂરજ મહારાજ ઊગીને સમા થયા તે ટાણે મંદિરને ઓટલે ગામના પચાસ ફાટેલા જુવાનિયા ભેળા થયા છે. અંગ ઉપર પાણકોરાની ઘેરદાર પખતી અને ત્રણ ત્રણ ડોરણાવાળી...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

આલેક કરપડો

Published On 08 Feb 2018 15:39:24

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

ભાડલામાં લાખા ખાચરની ડેલીએ એક દિવસ સવારે ડાયરો જામ્યો હતો. કસૂંબાના રંગ દેવાતા હતા. એ વખતે આપા લાખાના બે કાઠીઓ એક ખૂણામાં બેઠા બેઠા ધીરે સાદે વાતે વળગ્યા હતા. “જસા ગીડા!” વીકા ગીડાએ કહ્યું : “આ ઉકલું હમણાં ભારે ફાટ્યું...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

હજાર વર્ષ પૂર્વે

Published On 01 Feb 2018 18:46:18

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

એક હજાર વર્ષ પૂર્વે, એક દિવસ સાંજે, પાટણ નગરીમાં સરોવરને કાંઠે બે બાવાએાએ આવીને પોતાના ખભા ઉપરથી ગંગાજળની કાવડ ઉતારી, વિસામો ખાવા બેઠા. હાથીની સૂંઢ જેવા જબરદસ્ત એના ભુજ-દંડ હતા. લોઢાના થંભ જેવી બળવાન કાયાઓ હતી. વેંત વેંતનાં કપાળ ઝગારા...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

કાઠિયાણીની કટારી

Published On 31 Jan 2018 19:30:58

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

કારતક મહિનાને એક દિવસે બપોર નમતા હતા. પાંચાળના ડુંગરા વીંધીને એક વેલડું ચાલ્યું આવતું હતું. બેય પડખે બે ભાલાળા વોળાવિયા પોતાની ઘોડીઓને ખેલવતા આવતા હતા. આરસપહાણના પોઠિયા જેવા ધોળા ને ધીંગા બે વાગડિયા બળદો એવા વેગમાં પંથ કાપતા હતા કે...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

ઘોડાંની પરીક્ષા

Published On 29 Jan 2018 18:29:03

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

ઘણું કરીને તો એંસી વરસ પહેલાંની આ વાત છે. જસદણ તાલુકામાં લાખાવડ નામે ગામ છે. તેમાં એક જગ્યાધારી બાવો રહેતો હતો. માણસો આવીને રોજરોજ એની પાસે વાત ઉચ્ચારે: "બાવાજી, આપા લૂણાની લખીની તો શી વાત કરવી! લખીને બનાવીને ભગવાને હાથ...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

પાદપૂર્તિ

Published On 25 Jan 2018 17:20:25

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

કોંઢ રાજ્યની કચેરીમાં આજે એક અમીરનું આસન ખાલી પડ્યું છે. એ આસન ઉપર બેસનારા સામંત વિના તે રાજાજીને પોતાનો ભર્યો દરબાર પણ સ્મશાન જેવો સૂનો લાગે; કસૂંબાના ઘૂંટડા બીજી કોઈ ભુજાની અંજળિમાંથી એને ભાવે નહિ. "આજ એ જોગાજીભાઈ કેમ નથી...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

વેર

Published On 22 Jan 2018 18:05:32

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

કુંડલાના થડમાં અરઠીલા ગામ છે. તેમાં સોનરા બાટી નામનો એક ચારણ રહે, અને કાંકચ ગામમાં વેસૂર ગેલવેા નામે સોનરા બાટીનો સાળો રહે. બન્નેનો સારો ગરાસ હતેા. સાળા-બનેવીને હેતપ્રીત પણ રૂડી હતી. એક વાર સોનરા બાટીએ પોતાના સાળાને ગેાઠ કરવા બોલાવ્યો....

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર

કલોજી લૂણસરિયો

Published On 17 Jan 2018 14:59:35

By Jhaverchand Meghani - (ઝવેરચંદ મેઘાણી)

ગોંડળના કોઠા ઉપર 'ધ્રુસાંગ! ધ્રસાંગ! ધ્રુસાંગ!' એવે અવાજે તરઘાયો ઢોલ વાગવા લાગ્યો, અને 'ઘેાડાં! ઘોડાં! ઘેાડાં!" પોકારતો પોકારતો ચોપદાર પ્રભાતને પહોરે રજપૂતોની ડેલીએ ડેલીએ ઘૂમવા લાગ્યો. એટલામાં એક ડેલીમાંથી એક જુવાન બહાર દોડ્યો આવે છે, અને ચોપદારને પૂછે છે, "ભાઈ,...

Magazine: સૌરાષ્ટ્રની રસધાર