કેન્દ્રીય શિક્ષણ મંત્રી ધર્મેન્દ્ર પ્રધાને લોકસભામાં 'વિકસિત ભારત શિક્ષણ બિલ 2025' નામનો નવો કાયદો રજૂ કર્યો. આ કાયદાનો હેતુ બધી કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓની દેખરેખ માટે ત્રણ સભ્યોની ટીમની સ્થાપના કરવાનો છે. આ ટીમ નક્કી કરશે કે કઈ કોલેજો ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ આપી રહી છે અને કઈ નથી. આ ટીમ કોલેજોમાં કેટલી સ્વતંત્રતા હોવી જોઈએ અને તેઓએ કયા નિયમોનું પાલન કરવું જોઈએ તે પણ નક્કી કરશે.
આ ઉપરાંત, આ ટીમ કોલેજોને ગ્રેડ આપશે અને તેમના પ્રદર્શનનો અહેવાલ આપશે. કમિશન દેશભરમાં ઉચ્ચ શિક્ષણનું નિરીક્ષણ કરશે. આપણે તેને 'મુખ્ય કમિશન' કહી શકીએ છીએ. આ કમિશન સરકારને સલાહ આપશે અને ભારતને વિશ્વનું મુખ્ય શૈક્ષણિક કેન્દ્ર બનાવવામાં મદદ કરશે. તેમાં એક અધ્યક્ષ, એક વરિષ્ઠ શિક્ષક અથવા નિષ્ણાત, કેન્દ્ર સરકારના પ્રતિનિધિ અને એક સચિવનો સમાવેશ થશે. આ કમિશનની અંદર, કાર્યમાં સંઘર્ષ અથવા સંઘર્ષ ટાળવા માટે ત્રણ અલગ અલગ કાઉન્સિલ હશે.
નિયમનકારી પરિષદ: તે કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓની યોગ્ય કામગીરી પર નજર રાખશે. તે ભંડોળનો યોગ્ય ઉપયોગ સુનિશ્ચિત કરશે. તે વિદ્યાર્થીઓ અને શિક્ષકોની ફરિયાદોનું નિરાકરણ કરશે. તે એ પણ સુનિશ્ચિત કરશે કે શિક્ષણ ફક્ત પૈસા કમાવવાનો ધંધો ન બની જાય.
એક્રેડિટેશન કાઉન્સિલ: તે કઈ કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓ યોગ્ય ધોરણોને પૂર્ણ કરે છે તેનું નિરીક્ષણ કરશે. તે માન્યતા આપવાનું કે પાછી લઇ લેવાનું કામ કરશે. માન્યતા સાથે સંકળાયેલી તમામ માહિતી જાહેરમાં ઉપલબ્ધ રહેશે.
સ્ટાન્ડર્ડ્સ કાઉન્સિલ: તે શિક્ષણનું ધોરણ નક્કી કરશે. તે ક્રેડિટ ટ્રાન્સફર (એક કોલેજથી બીજી કોલેજમાં ક્રેડિટનું એકાઉન્ટિંગ) અને વિદ્યાર્થીઓનું આવવા જવાનું નિયમન કરશે. તે શિક્ષકો માટે ધોરણો અને નિયમો નક્કી કરશે.
આ કાયદો તમામ કેન્દ્રીય અને રાજ્ય યુનિવર્સિટીઓ, ડીમ્ડ યુનિવર્સિટીઓ, IIT, NIT, કોલેજો અને ઓનલાઈન અને ડિસ્ટન્સ લર્નિંગ સંસ્થાઓને લાગુ પડશે. દવા, કાયદો, ફાર્મસી અને નર્સિંગ જેવા અભ્યાસક્રમો સીધા આ કાયદામાં આવશે નહીં, પરંતુ તેમણે પણ નવા ધોરણોનું પાલન કરવું પડશે.
કેન્દ્ર સરકારની ભૂમિકા શું હશે: કેન્દ્ર સરકાર આ કમિશનને માર્ગદર્શન આપી શકે છે. તે મુખ્ય હોદ્દાઓની નિમણૂક કરશે. તે વિદેશી યુનિવર્સિટીઓને મંજૂરી આપશે. જો જરૂરી હોય તો તે કમિશન અથવા કાઉન્સિલને વિસર્જન પણ કરી શકે છે. બધી સંસ્થાઓએ વાર્ષિક અહેવાલો સબમિટ કરવા, સંસદમાં જવાબ આપવા અને ઓડિટ કરવાની જરૂર પડશે.
આ સિસ્ટમ વિદ્યાર્થી-કેન્દ્રિત હશે અને શિક્ષણને સુધારવામાં મદદ કરશે. નાની અને નવી કોલેજોને પણ સારી શૈક્ષણિક તકો મળશે. વિદ્યાર્થીઓ ભવિષ્ય માટે તૈયાર થશે અને કાર્યક્ષેત્રમાં સફળ થશે. ફરિયાદ નિવારણ પદ્ધતિને મજબૂત બનાવવામાં આવશે, જે સુનિશ્ચિત કરશે કે વિદ્યાર્થીઓની સમસ્યાઓનું ઝડપથી અને અસરકારક રીતે નિરાકરણ થાય. આ ભારતમાં આત્મનિર્ભર અને સક્ષમ શિક્ષણવિદોનું નિર્માણ કરશે.
બધી કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓ હવે સમાન નિયમો અને પ્રક્રિયાઓ હેઠળ કામ કરશે. નવી કોલેજો ખોલવી અને નવા અભ્યાસક્રમો શરૂ કરવા સરળ બનશે. ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ પર વધુ ધ્યાન આપવામાં આવશે. અભ્યાસો નોકરી અને કૌશલ્ય વિકાસમાં ફાળો આપતા શિક્ષણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે. કોલેજની માન્યતા અને તેમના પ્રદર્શનની સમયાંતરે સમીક્ષા કરવામાં આવશે.
આ બિલ વિવાદાસ્પદ છે કારણ કે કેટલાક લોકો માને છે કે તે કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓની સ્વતંત્રતાને નબળી પાડી શકે છે. તેમને ડર છે કે સરકારનું શિક્ષણ પર વધુ નિયંત્રણ આવી જશે અને શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થીઓ નિર્ણય લેવામાં ઓછો ભાગ ભજવશે. આ ઉપરાંત, નાની અને ગ્રામીણ કોલેજો નવા નિયમોનું પાલન કરી શકશે નહીં અને બંધ થઈ શકે છે. લોકો એમ પણ કહે છે કે, આ બિલ શિક્ષણને નોકરી સંબંધિત કુશળતા સુધી મર્યાદિત કરશે, જે અસલી જ્ઞાન અને સંશોધનનું મહત્વ ઘટી શકે છે. તેથી, આ બિલ પર ચર્ચા થઈ રહી છે. સરકાર તેને સુધારો કહી રહી છે, પરંતુ શિક્ષકો અને શિક્ષણ નિષ્ણાતો તેને શૈક્ષણિક સ્વતંત્રતા માટે ખતરો માને છે.
કોંગ્રેસ અને અન્ય વિપક્ષી પક્ષોએ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો, અને દાવો કર્યો હતો કે સાંસદોને આટલા મોટા શિક્ષણ સુધારા બિલને સમજવા અને વાંચવા માટે પૂરતો સમય આપવામાં આવ્યો નથી. TMC સાંસદ સૌગત રોય, કોંગ્રેસના મનીષ તિવારી અને CPI(M)ના જોન બ્રિટાસે કહ્યું હતું કે સરકાર વધુ પડતું નિયંત્રણ ઇચ્છે છે અને કેન્દ્ર સરકાર શિક્ષણ પર વધુ વર્ચસ્વ સ્થાપિત કરી દેશે. તેમણે યાદ અપાવ્યું કે, શિક્ષણ એક એવો મુદ્દો છે જેમાં રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકાર બંનેનો હિસ્સો હોય છે. ઘણા પક્ષોએ બિલને સંપૂર્ણ સમીક્ષા અને સમજણ માટે સંયુક્ત સંસદીય સમિતિ (JPC)ને મોકલવાનો આગ્રહ કર્યો હતો. સરકારે પણ તેને JPC પાસે મોકલવાની રજૂઆતને મંજૂરી આપી દીધી હતી.
15.jpg)
