સમજવા જેવી વાત છે...
કોઈને રંગ લગાવવા માટે સ્પર્શ કરવો, પરંતુ કોઈને સ્પર્શ કરવા માટે રંગ ન લગાવવો.
આ વાક્ય આપણને તહેવારોની ઉજવણીમાં સંસ્કૃતિ, સંયમ અને મર્યાદાનું મહત્વ સમજાવે છે. ભારતીય સંસ્કૃતિમાં તહેવારો એક એવા અવસરો છે જે આપણને એકબીજા સાથે જોડે છે, આનંદ આપે છે અને પારિવારિક સામાજિક સંબંધોને વધુ મજબૂત કરે છે. હોળી જેવા રંગોના તહેવારમાં રંગો લગાવવા, હસી મજાક કરવી અને ઉત્સાહથી ઉજવણી કરવાની પરંપરા છે. પરંતુ આ બધું કરતી વખતે આપણે એ ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે આપણું વર્તન, વાણી અને વ્યવહાર સંસ્કારી રહે જેથી તહેવારની ગરિમા જળવાઈ રહે.
ધુળેટીનો તહેવાર એક એવો પ્રસંગ છે જ્યાં લોકો રંગો અને ગુલાલથી એકબીજાને રંગે છે. આ રંગો પ્રેમ, ભાઈચારો અને આનંદનું પ્રતીક છે. પરંતુ કેટલીકવાર ઉત્સાહના જોશમાં લોકો મર્યાદા ભૂલી જાય છે. કોઈની ઈચ્છા વિરુદ્ધ રંગ લગાવવો, અયોગ્ય રીતે સ્પર્શ કરવો કે અભદ્ર વર્તન કરવું એ તહેવારના મૂળ હેતુને નષ્ટ કરી દે છે. આપણે સમજવું જોઈએ કે રંગ લગાવવાનો હેતુ ખુશી આપવાનો હોવો જોઈએ નહીં કે કોઈની છેડતી કરવાનો કે હેરાન કરવાનો. જો કોઈ રંગોથી દૂર રહેવા માંગે અથવા શારીરિક સ્પર્શથી અસહજ હોય તો તેમની ઈચ્છાનું સન્માન કરવું એ આપણા સંસ્કારી વર્તનનું લક્ષણ છે.
આપણી સંસ્કૃતિ આપણને શીખવે છે કે તહેવારો માત્ર આનંદ માટે જ નથી પરંતુ તે સામાજિક એકતા અને પરસ્પર આદરનું પણ કેન્દ્ર છે. હર્ષોલ્લાસથી તહેવાર ઉજવવો એ ખૂબ જ સારી વાત છે પરંતુ આ હર્ષોલ્લાસમાં સંયમ અને સંસ્કારનો સમાવેશ હોવો જોઈએ. ઉદાહરણ તરીકે, હોળી દરમિયાન ભાંગ કે દારૂનું સેવન કરીને અણછાજતું વર્તન કરવું, અભદ્ર ભાષા બોલવી કે કોઈની ઠેકડી/મજાક ઉડાવવી એ આપણી સંસ્કૃતિના મૂલ્યોની વિરુદ્ધ છે. આવું વર્તન ન માત્ર વ્યક્તિની પોતાની પ્રતિષ્ઠાને નુકસાન પહોંચાડે છે પરંતુ તહેવારની પવિત્રતાને પણ ઠેસ પહોંચાડે છે.
સંસ્કૃતિ અને મર્યાદાઓનું પાલન કરવું એટલે એકબીજાની લાગણીઓનું સન્માન કરવું. જ્યારે આપણે કોઈને રંગ લગાવીએ છીએ ત્યારે પહેલાં તેમની સંમતિ અને સહજતાનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ. ખાસ કરીને મહિલાઓ, બાળકો અને વૃદ્ધો સાથે વ્યવહાર કરતી વખતે વધુ સાવધાની રાખવી જરૂરી છે. આજના સમયમાં જ્યાં સમાજમાં જાગૃતિ વધી રહી છે ત્યાં આપણે પણ આપણા વર્તનને સાચી સમજ સાથે તાલમેલમાં રાખવું જોઈએ. તહેવારની ઉજવણીમાં સ્વતંત્રતા હોવી જોઈએ પરંતુ આ સ્વતંત્રતા કોઈની મર્યાદાઓને નુકસાન ન કરે તેનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે.
આપણે સૌએ મળીને એવું વાતાવરણ ઊભું કરવું જોઈએ જ્યાં દરેક વ્યક્તિ તહેવારનો આનંદ માણી શકે. રંગો ઉડાવવા, ગીતો ગાવા, નૃત્ય કરવું અને સાથે મળીને આનંદ કરવો પરંતુ આ બધું સંસ્કારી રીતે થાય તો જ તહેવારની ગરિમા જળવાઈ રહે છે. ઉદાહરણ તરીકે જો કોઈ અજાણી વ્યક્તિ રંગ લગાવવાથી નારાજ થાય તો તેમની નારાજગીને સમજીને માફી માંગવી એ સંસ્કૃતિની ઓળખ છે નહીં કે તેમની સાથે ઊંચા શબ્દોમાં દલીલ કરવી.
આખરે તહેવારો આપણને એકબીજા સાથે જોડવાનો અવસર આપે છે. હોળી જેવા તહેવારોમાં રંગોની મસ્તી કરીએ પરંતુ એ ધ્યાન રાખીએ કે આ મસ્તી કોઈના માટે દુઃખનું કારણ ન બને. સંસ્કૃતિ અને મર્યાદાઓનું પાલન કરીને જ આપણે તહેવારની ગરિમા જાળવી શકીએ છીએ. તો ચાલો, હર્ષોલ્લાસથી તહેવાર ઉજવીએ પરંતુ આપણી વાણી, વર્તન અને વ્યવહારને પૂર્ણ સંસ્કારી રાખીએ, જેથી દરેકના ચહેરા પર ખુશીના રંગો ખીલી ઊઠે.
53.jpg)
