પાક.થી આવીને રાજસ્થાન રહેતા હિંદુ શરણાર્થીઓ પર થયેલા જુલ્મની દાસ્તાન રડાવી દેશે

જોધપુર...! વાદળી આકાશના ચિત્ર જેવું શહેર. ટપકાવાળા સ્કાર્ફનું શહેર. કાલબેલિયા નૃત્યનું શહેર. વિદેશી સ્મિત અને દેશી હાસ્યનું શહેર. પરંતુ, આ શહેરનો એક બીજો હિસ્સો પણ છે. ખુલ્લા છાપરાવાળા ઘરો, જ્યાં દુપટ્ટા પર રંગનો છાંટો નથી, ત્યાં સમયની ગંદકી છે. જ્યાં તપતી જમીન પર ખુલ્લા પગે ચાલીને પગ પથ્થર પણ બની ગયા છે. રેતીના ઢગલાઓની વચ્ચે હાસ્ય ગુંજતું નથી, રાહ જોતી વેદનાઓ ચીસો પાડે છે.

ચોખાની નવી બકરા મંડી. શહેરથી લગભગ 10 Km આગળ, આ તે ભાગ છે જ્યાં પાકિસ્તાનથી આવેલા હિન્દુ શરણાર્થીઓ વસે છે. તેઓ ચાદર અને ચાદર વડે વાંસના વળીયાઓને લપેટીને ઝૂંપડા જેવું કંઈક બનાવીને રહેવા લાગ્યા છે. જ્યારે જોરદાર પવન ફૂંકાય છે, ત્યારે આખું ઘર ઉડી જાય છે અને બીજે ક્યાંક સ્થાયી થઈ જાય છે.

કાળા પથ્થરોની ટેકરીઓથી ઘેરાયેલી અનામ વસાહત. થોડા વર્ષો પહેલા અહીં ખાણકામનું કામ થતું હતું. હવે કામ બંધ થઈ ગયું છે, પરંતુ ઠેર-ઠેર પથ્થરો વિખરાયેલા છે. આ પથ્થરો અને ઈંટોને જોડીને શરણાર્થીઓએ ઘર બનાવ્યું. કાચા-પાકા ઘરોની સામે ટાંકા (પાણીની ટાંકી) બનાવવામાં આવ્યા છે. વસાહતની આગળ પથ્થર પર પથ્થર મૂકીને એક દેવી મંદિર પણ બનાવવામાં આવ્યું હતું.

24 એપ્રિલે જોધપુર ડેવલપમેન્ટ ઓથોરિટીએ આખે આખી વસાહતને તોડી પાડવાનો આદેશ બહાર પાડ્યો હતો. વહીવટીતંત્રના જણાવ્યા અનુસાર, તે ગેરકાયદેસર લોકોનો ગેરકાયદેસર કબજો હતો. ઘર તૂટી ગયું. ટાંકા તૂટી ગયા હતા અને મંદિર પણ તૂટી ગયું હતું.

ત્યારથી, લગભગ 150 લોકો વળીયાઓને દાટીને ખુલ્લા આકાશ નીચે જીવી રહ્યા છે. ક્યાંય ઝાડ કે ઝાડી ઝાંખરા નથી. ઉડતા પક્ષીઓ શેકાઈ જાય છે એવી સળગાવી નાખતી ગરમી. ગરમ પવનમાં સળગતા કાળા પથ્થરો અને ફર્ર ફર્ર ઊડતી પોલિથીનની છત.

પૂનમનું ઘર આમાંનું એક હતું. વાંસ અને અડધી અડધી ચાદરમાંથી બનાવવામાં આવ્યું છે. છાપરાને બદલે એર કૂલરની જાહેરાત કરતા પ્લાસ્ટિકના થેલાઓ, જે AC થી પણ વધારે ઠંડકની આશા રાખે છે. ખડકાળ ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર. પૂનમ ત્યાં જ બેઠી હતી. તડકાથી અને ધૂળથી લદાયેલી. એકદમ બેશુદ્ધ, જ્યારે અમે પહોંચીએ છીએ ત્યારે પણ તે તેના સ્થાનેથી ખસતી નથી કે, તે હાલતી નથી. પતિ તેના ખભા હલાવીને કહે છે, 'આ મેડમ મદદ કરશે'.

થોડા સમયના મૌન પછી, તેણી કહેવાનું શરૂ કરે છે, તે પેટમાં આવ્યો, તે પહેલાંના અમે અહીં આવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા. બે વાર તો બધું વેચીને તૈયાર થયા, પણ વિઝા અટકી ગયા. આ વખતે જ્યારે મળ્યો ત્યારે હું ગર્ભવતી હતી. તેઓ ઉતાવળમાં વસ્તુઓ પેક કરવા લાગ્યા, કે જેથી તેઓ સમયસર નીકળી શકે. ત્યાં જ ડિલિવરી થઈ ગઈ. તે બાળકને માત્ર 4 દિવસ જ દૂધ પીવડાવી શકી, પછી અહીં આવી ગઈ.

થોડું રોકાઈને બાળકનો પણ વિઝા લઇ લેતે, જવાબ મળ્યો, ત્યાં નો શું ભરોસો. આ લોકો રોકાઈ તો હોત, પણ પછી કોઈને વિઝા ન મળ્યા હોત કે બાળકને મળ્યા હોત તો માતાને ન મળ્યા હોત. પછી તો મામલો વધારે બગડ્યો હોત! ચારેબાજુથી લોકો સિંધી, મારવાડીમાં બોલવા લાગ્યા. દરેકના ચહેરા પર આશ્ચર્ય-ઓગળી ગયેલો ગુસ્સો કે અહીં બેઠેલા લોકોને ત્યાં વિશે કંઈ જ ખબર નથી.

પૂનમ સાવ ચૂપ છે. પુત્રનું નામ શું હતું?, 'રાજકુમાર.'

તેની છેલ્લી યાદ શું છે?, 'તેની ગંધ. દૂધથી ભીની થયેલી તેની ગંધ.’ અવાજ કર્કશ હતો, જાણે સૂકા પાંદડા પગ નીચે કચડાઈ રહ્યા હોય. બોલતી વખતે તે અચાનક રડવા લાગે છે. 'મને મારું બાળક આપો. છાતી ભરીને દૂધ આવે છે, ત્યાં તે ભૂખથી તડપતો હશે.'

આ માતા રડવામાં એકલી નથી. જાન્યુઆરી 2023માં પાકિસ્તાનથી જોધપુર આવેલા બેચમાં વધુ બે યુગલોની વાર્તા બિલકુલ એવી જ છે. તેઓ આવ્યા, પરંતુ બાળક પાછળ રહી ગયું. મોટા બાપા-મામા-કાકા કે પડોશીઓ પાસે. પૂનમના પતિ રાયમલ કહે છે, બાળક મોટાબાપુ પાસે મૂકી આવ્યા. તે પોતે ગરીબ છે. ખાવાના પૈસા નથી. બાળક માટે સૂકું દૂધ ક્યાંથી લાવે? ફોન પર બાળકનું રડવું જોઈને તે ગંદી થઇ ગઈ છે. ટેકરી પરથી કૂદવા માટે દોડે છે. દીકરીને પણ ભૂલી ગઈ.