મહારાષ્ટ્રમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઈ રહી છે. મહારાષ્ટ્રની તમામ 288 વિધાનસભા બેઠકો પર 20 નવેમ્બરે મતદાન થશે. મહાવિકાસ આઘાડીમાં મુખ્યત્વે કોંગ્રેસ, શિવસેના (UBT) અને NCP (શરદ પવાર)નો સમાવેશ થાય છે. સમાજવાદી પાર્ટી પણ મહાવિકાસ અઘાડી પાસે 5 સીટોની માંગ કરી રહી છે. સમાજવાદી પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ અખિલેશ યાદવે સ્પષ્ટ કહ્યું કે, અમે ગઠબંધનને લઈને વાતચીત કરી રહ્યા છીએ પરંતુ જો અમને સીટો નહીં મળે તો અમે ચૂંટણી લડીશું. અખિલેશ યાદવે સ્પષ્ટ કહ્યું કે, રાજકારણમાં બલિદાન માટે કોઈ સ્થાન નથી. તેમણે સ્પષ્ટ કહ્યું કે, અમે જ્યાં મજબૂત હોઈશું ત્યાં ચૂંટણી લડીશું અને INDIA ગઠબંધનને નુકસાન નહીં પહોંચાડીશું.
આ દરમિયાન SP મહારાષ્ટ્રના પ્રમુખ અબુ અસીમ આઝમીએ કહ્યું છે કે, મહાવિકાસ અઘાડીમાં સમાજવાદી પાર્ટીને બે બેઠકો મળી છે. એક માનખુર્દ શિવાજી નગર અને બીજું ભિવંડી પૂર્વ. પરંતુ હવે મોટો પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે, જે રીતે સમાજવાદી પાર્ટીએ બેઠક માટે છેલ્લી ઘડી સુધી સોદાબાજી કરવી પડી હતી, શું કોંગ્રેસનું આ વલણ યોગ્ય છે?
જો આપણે જોવા જઈએ તો અગાઉ મધ્યપ્રદેશ વિધાનસભા ચૂંટણી અને હરિયાણા વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં પણ અખિલેશ યાદવ કોંગ્રેસ સાથે મળીને ચૂંટણી લડવા માંગતા હતા, પરંતુ તેમને બેઠકો મળી ન હતી. મધ્યપ્રદેશ વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન કોંગ્રેસના તત્કાલિન પ્રદેશ અધ્યક્ષ કમલનાથે SP અધ્યક્ષ સાથે જોડાયેલા એક સવાલ પર કહ્યું હતું કે, છોડો ભાઈ, આ અખિલેશ વખિલેશ કોણ છે. ત્યાર પછી ગઠબંધન હેઠળ SPને એક પણ સીટ ન મળી.
જ્યારે હરિયાણામાં ગયા મહિને વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઈ હતી, ત્યારે SP પણ અહિરવાલ બેલ્ટમાં કોંગ્રેસ સાથે ચૂંટણી લડવા માંગતી હતી, પરંતુ કોંગ્રેસે SPને એક પણ બેઠક આપી ન હતી. હવે મોટો પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે, જ્યાં કોંગ્રેસ મજબૂત છે ત્યાં તેઓ પ્રાદેશિક પક્ષોને બેઠકો નથી આપતા, અથવા તો મહારાષ્ટ્ર કર્યું તેમ જબરદસ્ત સોદાબાજી કરે છે. પરંતુ જ્યાં કોંગ્રેસ નબળી છે, પાર્ટી ઇચ્છે છે કે તેને પ્રાદેશિક પક્ષો દ્વારા એડજસ્ટ કરવામાં આવે. તેનું સૌથી મોટું ઉદાહરણ ઉત્તર પ્રદેશ અને તમિલનાડુ છે.
હવે ઉત્તર પ્રદેશની વાત કરીએ. ઉત્તર પ્રદેશમાં કોંગ્રેસનું એકાધિકારનું શાસન હતું. 2014ની લોકસભા ચૂંટણીમાં પાર્ટીએ 66 સીટો પર ચૂંટણી લડી હતી અને માત્ર બે જ જીતી શકી હતી. પાર્ટીનો વોટ શેર ઘટીને 7.50 ટકા થઈ ગયો. કોંગ્રેસ માટે આ મોટો ફટકો હતો. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીની વાત કરીએ તો આ દરમિયાન પણ કોંગ્રેસ અને SP વચ્ચે કોઈ ગઠબંધન થઈ શક્યું નથી અને કોંગ્રેસે 67 સીટો પર ચૂંટણી લડી હતી. પરંતુ આ વખતે કોંગ્રેસે અમેઠીમાં પણ હારી અને માત્ર રાયબરેલીમાં જ જીત મેળવી. કોંગ્રેસ પાર્ટીનો વોટ શેર પણ ઘટીને 6.36 ટકા થયો છે.
હવે વાત કરીએ 2022ની ઉત્તર પ્રદેશ વિધાનસભા ચૂંટણીની. આ ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ પાર્ટીએ 399 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી અને માત્ર બે વિધાનસભા બેઠકો જીતી હતી. કોંગ્રેસનો વોટ શેર ઘટીને 2.33 ટકા થયો છે. એટલે કે કોંગ્રેસનું અસ્તિત્વ ખતરામાં છે. જ્યારે કોંગ્રેસના અસ્તિત્વ પર સંકટ આવ્યું ત્યારે તેના મોટા નેતાઓ SP સાથે વાત કરવા લાગ્યા. આ પછી અખિલેશ યાદવે ઉદારતા બતાવીને 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ પાર્ટીને 17 લોકસભા સીટો આપી. કોંગ્રેસે 6 સીટો જીતી અને પાર્ટીનો વોટ શેર પણ વધીને 9.46 ટકા થયો. એટલે કે ચારેય ચૂંટણીઓની સરખામણી કરીએ તો સ્પષ્ટ દેખાય છે કે, SP સાથે આવ્યા પછી ઉત્તર પ્રદેશમાં કોંગ્રેસ મજબૂત બની.
હવે વાત કરીએ તમિલનાડુની, જ્યાં લોકસભાની 39 બેઠકો છે. 2014ની લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે તમિલનાડુમાં એકલા હાથે ચૂંટણી લડી હતી અને એક પણ સીટ જીતી ન હતી. પાર્ટીનો વોટ શેર 4.37 ટકા રહ્યો છે. આ પછી 2019ની લોકસભા ચૂંટણી આવી, જ્યાં કોંગ્રેસે DMK સાથે ગઠબંધન કર્યું. ગઠબંધન હેઠળ કોંગ્રેસને 9 બેઠકો મળી અને તેમાંથી 8 જીતી. પાર્ટીનો વોટ શેર પણ વધીને 12.72 ટકા થયો છે. જ્યારે 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં DMKએ કોંગ્રેસને ફરીથી 9 બેઠકો આપી અને તમામ 9 બેઠકો જીતી. પાર્ટીનો વોટ શેર પણ 10.67 ટકા રહ્યો. તેનો અર્થ એ કે તમિલનાડુમાં પણ કોંગ્રેસની સ્થાપના કરવામાં DMKએ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.
આ આંકડાઓ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે, જ્યાં કોંગ્રેસ નબળી હોય છે ત્યાં પ્રાદેશિક પક્ષો તેને સન્માનજનક બેઠકો આપે છે અને તેને ઊભી કરવામાં મદદ કરે છે. પરંતુ હરિયાણા, મધ્યપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રમાં કોંગ્રેસે તેના સાથી પક્ષો સાથે એવું વર્તન ન કર્યું કે જે ક્ષેત્રીય પક્ષોએ તેમની સાથે કર્યું હતું.
15.jpg)
