જે યુરોપ રશિયાથી ડરેલું છે તેના માટે અમેરિકા દેખાય રહ્યું છે તટસ્થ, શું બે મહાસત્તાઓ અલગ થઇ જશે?

આ અઠવાડિયે નાટોની બેઠકમાં એક વાત સ્પષ્ટ થઈ. જનરલ સેક્રેટરી માર્ક રુટ અમેરિકા અને યુરોપ વચ્ચે સંકલન કરતા જોવા મળ્યા. હાલ પૂરતું, ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ નાટોમાં રહેવા માટે સંમત થઈ રહ્યા હોય તેવું લાગે છે, પરંતુ કેટલીક શરતો સાથે. વાત ફક્ત નાટો વિશે જ નથી, લાંબા સમય પછી અમેરિકા અને યુરોપને બે અલગ અલગ છાવણી તરીકે જોવામાં આવે છે. તેમના મિત્રો અને દુશ્મનો જે એક સમયે સામાન્ય હતા તે પણ બદલાઈ રહ્યા છે. શું આ અંતર કામચલાઉ છે, જે ટ્રમ્પના કાર્યકાળ સાથે સમાપ્ત થશે, અથવા તો બંને વચ્ચેનો મનમેળ ખરેખર દૂર થઈ ગયો છે!

અમેરિકા અને યુરોપ વચ્ચેનું અંતર સમજવા માટે, ચાલો તેમના નજીક આવવાનું કારણ સમજીએ. પહેલા, આ અલગ અલગ વહેંચાયેલા હતા, જે ન તો એકબીજાના મિત્ર હતા કે ન તો દુશ્મન. હકીકતમાં આ ભાગીદારી બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી થઈ. ત્યારે અમેરિકા, બ્રિટન, ફ્રાન્સ અને સોવિયેત યુનિયન (હવે રશિયા)એ સાથે મળીને જર્મની અને જાપાનને હરાવ્યું. યુદ્ધ પછી, યુરોપ તબાહ થઈ ચૂક્યું હતું, જ્યારે સોવિયેત યુનિયન મજબૂત બની રહ્યું હતું.

જ્યારે, વોશિંગ્ટને યુરોપને આર્થિક મજબૂતી આપવા માટે માર્શલ પ્લાન શરૂ કર્યો. લશ્કરી જવાબદારીઓ સંભાળવા માટે નાટોની રચના પણ કરવામાં આવી હતી. અહીંથી, બંને વચ્ચે સહિયારા હિતો અને નુકસાન સ્પષ્ટ થવા લાગ્યા. બંનેનો દુશ્મન એક જ હતો, સોવિયેત યુનિયન. યુરોપ નબળું હતું, તેથી તે તેનાથી ડરતું હતું. અને અમેરિકા મજબૂત હતું, તેથી તે ડરતું હતું. તે પોતાની શક્તિ બીજા કોઈને આપવા તૈયાર નહોતું.

શીત યુદ્ધ દરમિયાન, US-યુરોપનો એક જ સૂત્ર હતો, એક પર હુમલો એટલે બધા પર હુમલો. આ સમય દરમિયાન, બંનેએ મોટાભાગના નિર્ણયો સાથે લીધા. નેવુંના દાયકામાં સોવિયેત યુનિયન તૂટી ગયું. આ પછી, સામાન્ય દુશ્મનનો અંત આવ્યો. અમેરિકાને નવા મુદ્દાઓ મળ્યા. તે મધ્ય પૂર્વ, ચીન અને અફઘાનિસ્તાન તરફ જોવા લાગ્યો. જ્યારે યુરોપનું ધ્યાન હજુ પણ ત્યાં જ અટવાયું હતું. આ ઉપરાંત, તેના નવા મુદ્દાઓ હતા, જેમ કે શરણાર્થીઓનો ધસારો.

સમય જતાં, અમેરિકા અને યુરોપ વચ્ચેનું અંતર વધતું રહ્યું. અમેરિકા સુપર પાવરની સ્થિતિમાં રહ્યું છે, જ્યારે યુરોપ નબળું પડી રહ્યું હતું. ટ્રમ્પ પોતાના બીજા કાર્યકાળમાં આવતાની સાથે જ તેમણે નાટોથી અલગ થવાની ધમકી આપવાનું શરૂ કર્યું. આ યુરોપ માટે એક મોટો ફટકો છે. હાલમાં તે ડરી ગયું છે. હકીકતમાં, રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે સાડા ત્રણ વર્ષથી યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે. યુક્રેનને યુરોપ અને અમેરિકાનો ટેકો મળી રહ્યો છે. હવે જો અમેરિકા પોતાનો ટેકો પાછો ખેંચી લેશે, તો યુક્રેન નબળું પડી જશે. આનો અર્થ એ છે કે, રશિયા યુક્રેન દ્વારા યુરોપમાં પ્રવેશ કરી શકે છે. આ જ કારણ છે કે બધા સરહદી અને દૂરના દેશો ચિંતિત છે કે આજે નહીં તો કાલે તેમનો પણ વારો આવી શકે છે.

બીજી તરફ, અમેરિકાનું વલણ સંપૂર્ણપણે અલગ છે. તે ધીમે ધીમે તટસ્થ રહેવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. છેલ્લા ઘણા દિવસોમાં, એવા ઘણા પ્રસંગો બન્યા છે જ્યારે ટ્રમ્પે ખુલ્લેઆમ પુતિનની પ્રશંસા કરી હતી, અથવા નારાજગી વ્યક્ત કરવાનું ટાળ્યું હતું. અમેરિકા રશિયા સામે સીધો મોરચો લેવાથી પાછળ હટી રહ્યું છે. જ્યારે, તેની સૌથી મોટી ચિંતા ચીન બની છે, જે ઘણા ક્ષેત્રોમાં એક પડકાર છે. અમેરિકાએ સુપર પાવર તરીકે પોતાનું સ્થાન જાળવી રાખવું છે. હવે યુરોપનું ધ્યાન રાખવું તેની સમસ્યા નથી.

બીજી તરફ, યુરોપ ત્યાં જ અટકી ગયું છે. યુક્રેન યુદ્ધને કારણે તેનો રશિયા પ્રત્યેનો ડર વધુ વધી ગયો છે. તેને લાગે છે કે જો રશિયાને હવે રોકવામાં નહીં આવે તો કાલે તે અન્ય યુરોપિયન દેશોની સરહદો સુધી પહોંચી જશે. આ જ કારણ છે કે, યુરોપના નાના અને મોટા દેશો કિવને પોતપોતાની રીતે મદદ કરી રહ્યા છે. આ સાથે, તેઓ રશિયા પર પ્રતિબંધો પણ લાદી રહ્યા છે.

જ્યારે બંનેની દિશા બદલાઈ જશે, ત્યારે તેની અસર વૈશ્વિક સંતુલન પર જોવા મળશે. સૌથી મોટી વાત એ છે કે, આના કારણે ઘણી વૈશ્વિક સંસ્થાઓની ભૂમિકા નબળી પડશે.

જો ચીન અમેરિકા માટે મોટો ખતરો છે અથવા રશિયા યુરોપ માટે સંભવિત મોટો દુશ્મન છે, તો નાટો નબળો પડવાનું શરૂ કરશે. તેના સંકેતો પહેલાથી જ સંભળાઈ રહ્યા છે. ભંડોળને લઈને ઝઘડો ચાલી રહ્યો છે.

જો મોટા દેશોમાં સર્વસંમતિ ન હોય, તો સંયુક્ત રાષ્ટ્ર જેવી સંસ્થાઓનો અવાજ કે નિર્ણયો નબળા પડી શકે છે. વીટોના ​​ઉપયોગમાં પણ ફેરફાર થશે.

અમેરિકા હવે ઈન્ડો પેસિફિક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યું છે. એટલે કે ભારત, જાપાન કે ઓસ્ટ્રેલિયા જેવા દેશો સાથે તેના સંબંધો સુધરી શકે છે. યુરોપ અહીંથી દૂર રહી જશે.

જો અમેરિકા અને યુરોપ અલગ અલગ નિર્ણયો લેવાનું શરૂ કરે છે, તો તેની વેપાર પર અને છેવટે ચલણ પર પણ લાંબા ગાળાની અસર પડી શકે છે.